Atlas Dağları’nın minik kelebeği büyük bir genetikte rekor

Rekortmen kromozom sayısı

Atlas Dağları’na özgü Polyommatus atlantica yani “Atlas Mavisi” kelebeği, tam 229 çift kromozom ile hayvanlar aleminde bilinen en yüksek kromozom sayısına sahip canlı olarak kayıtlara geçti. Karşılaştırmak gerekirse, insanlar yalnızca 23 çift kromozoma sahip. Daha önce rekoru elinde bulunduran türler ise 134 ve 104 çiftle oldukça geride kalıyor.

Bu inanılmaz farklılık, bilim insanlarının evrimsel süreçleri daha derinlemesine anlamasına katkı sağlayabilir.

Kromozomlar neden bu kadar çoğaldı?

Araştırmacılar, bu sıra dışı sayının “kromozom parçalanması” adı verilen evrimsel bir süreçten kaynaklandığını düşünüyor. Normalde canlılar için zararlı olabilen bu parçalanma, Atlas Mavisi kelebeğinde çok daha ileri boyutlara ulaşmış durumda.

Çalışmanın ortak yazarı biyolog Roger Vila, “Kromozom parçalanması başka kelebeklerde de görülüyor ama hiçbirinde bu denli büyük ölçekli değil. Bu durum, evrimde henüz keşfedilmemiş dinamiklerin varlığına işaret ediyor” ifadelerini kullanıyor.

Kelebeğin bu kadar yoğun genetik değişime rağmen yaşamını sürdürebilmesi, evrimsel biyolojide yanıtı aranan büyük sorulardan biri haline geldi.

Kanser araştırmalarına ilham olabilir

Keşfi asıl değerli kılan ise tıp alanındaki potansiyel etkileri. Kanser hücreleri de kontrolsüz çoğalmalarına yol açan kromozomal yeniden düzenlemelerle biliniyor.

Araştırmanın başyazarı Max Blater, bu bağlantıyı şöyle açıklıyor:
“İnsan kanser hücrelerinde de kromozom yeniden düzenlenmeleri gözlemleniyor. Atlas Mavisi kelebeğinde bu süreci anlamak, gelecekte kanser hücrelerinin çoğalmasını yavaşlatma ya da tamamen durdurma stratejileri geliştirmemize yardımcı olabilir.”

Sonuç: Küçük bir kelebekten büyük bir umut

Dışarıdan sıradan bir kelebek gibi görünen Atlas Mavisi, barındırdığı genetik sırlarla sadece evrimsel biyolojiye değil, aynı zamanda insan sağlığına da ışık tutabilir. Belki de bu minik canlı, kanserle mücadelede yepyeni kapılar açacak.